In een bestand met mijn ‘woordenvoorraad’ bewaar ik kanshebbers voor een blogstukje, waarbij ik die woorden zo mogelijk voorzie van vindplaats en een korte toelichting. Een van die woorden is het woord ‘dwaalgast’, met in de toelichting dat het in een artikel had gestaan over de scharrelaar, ‘een vogel […] die ooit veel voorkwam maar nu een dwaalgast is’.^*

Door dat ‘scharrelaar’ moest ik weer aan de kookaburra denken, die als ijsvogelsoort lid is van de ‘orde der scharrelaarvogels’. Voor mijn blogstukje over de kookaburra had ik, met enige moeite,  de verleiding weerstaan om het zijpad in te slaan naar de orde der scharrelaarvogels, maar toen ik de scharrelaar in mijn voorraadbestand weer tegenkwam ben ik toch verder gaan kijken.

Daarvoor moest ik eerst opzoeken hoe het ook alweer zit met die ordes en families in het dierenrijk. Op een site met ezelsbruggetjes vond ik de zin ‘Als Kleine Otters Fietsen Gaan Stelen’ voor de onderverdeling Afdeling, Klasse, Orde, Familie, Geslacht en Soort. Voor ‘Afdeling’ wordt bij dieren meestal de benaming ‘Stam’ gebruikt. ‘Afdeling’ is gangbaarder bij de indeling van het plantenrijk.

Onder de orde van de Scharrelaarvogels valt een aantal niet erg op elkaar lijkende families. Naast de familie IJsvogel (Alcedinidae) van de Kookaburra heb je ook de familie van de Scharrelaars (coraciidae). En die familie Scharrelaar is weer onderverdeeld in twee geslachten en twaalf soorten. Met ‘geslacht’ wordt in dit verband niet M/V/X bedoeld, maar een groep met een eigen naam. Het geslacht coracias heeft negen verschillende soorten, waaronder de ‘gewone scharrelaar’ (Coracias garrulus).

Het artikel waarin ik het woord dwaalgast was tegengekomen vermeldde ook dat de vleugel van zo’n gewone scharrelaar in 1500 door Albrecht Dürer is geschilderd: de aquarel ‘Flügel einer Blauracke’, 20cm x 19,6cm. Op het werk zelf, dat zich in de collectie van het Albertina-museum in Wenen bevindt, staat overigens het jaartal 1512. Dürer schilderde bovendien ook een dode scharrelaar ‘Tote Blauracke’.

In de vogelgids van Vogelbescherming Nederland is te lezen waaraan je een scharrelaar kunt herkennen (vooral dus aan zijn overwegend felblauwe verenkleed) en wat hun leefwijze is. Hij komt in Nederland in beperkte mate voor en geniet geen speciale bescherming: ‘Mocht u ergens in Nederland een scharrelaar aantreffen, bewaar dan uw afstand om verstoring te voorkomen. Het gaat vermoedelijk om een dwaalgast.’

* Wytske Versteeg, ‘Verlangen naar de verte’ , De Groene, 8 april 2021