Onlangs ging de schrijfopdracht van Prompt! over het geven van een uitleg bij een zegswijze die je vaak gebruikt of waar je een zekere affiniteit mee hebt. Daarvoor kon je zelf iets verzinnen of uitzoeken hoe het echt zat. Ik koos (uiteraard) voor het laatste, met als uitdrukking ‘de teerling is geworpen’. Het leek me ook heel geschikt als basis voor een blogstukje.

De betekenis van ‘de teerling is geworpen’ is min of meer vergelijkbaar met rien ne va plus bij roulette. Als de schijf draait kun je niet meer inzetten, als de dobbelsteen eenmaal rolt heb je er geen invloed meer op. ‘Teerling’ is namelijk een oud woord voor dobbelsteen. Het is afkomstig van het oud-Franse faire terne, waarbij je met drie stenen hetzelfde getal moet gooien of met alle stenen een drie.

De uitdrukking zelf is een vertaling van het Latijnse alea iacta est of iacta alea est, een uitspraak die wordt toegeschreven aan Caesar. Hij zou dit hebben gezegd toen hij met zijn leger de rivier de Rubicon was overgestoken. De Romeinse Senaat had de veldheren met hun legers ten strengste verboden die grens over te gaan, want dat zou te bedreigend zijn voor Rome. Toen Caesar dat toch had gedaan, was dat zijn eerste stap naar een staatsgreep. Als zo’n besluit eenmaal is genomen en uitgevoerd, zullen de gevolgen daarvan geaccepteerd moeten worden: er is geen weg terug meer.

Dat ik voor deze uitdrukking had gekozen komt natuurlijk enerzijds omdat teerling zo’n mooi oud woord is, maar anderzijds ook omdat de betekenis iets in me aanspreekt. Het roept een bepaald gevoel op. Elke keer als ik een brief op de post doe roept het laatste duwtje waarmee hij  in de gleuf verdwijnt dat gevoel op. Datzelfde gevoel heb ik ook regelmatig als ik bij een mailtje op de sendbutton druk.

Natuurlijk hangt het in beide gevallen af van wat ik verstuur. Bij gewone verjaardagskaarten heb ik het minder dan bij officiële papieren of een ‘echte’ brief, en bij mailtjes vooral bij het opsturen van een vertaling of mijn belastingaangifte. Dat gaat dan vergezeld van een diepe zucht en de gedachte:  ‘Daar gaat-ie dan.’  Inderdaad: dan is de teerling geworpen.