Een losse letter O staat voor het element zuurstof, naar het Latijnse oxygenium, en wordt ook gebruikt als afkorting voor bijvoorbeeld oost, onvoldoende, Overijssel, onzijdig en opium. O is bovendien een ‘echt’ woord, een zogeheten ‘tussenwerpsel’, waarmee uiteenlopende emoties kunnen worden geuit. De betekenis is afhankelijk van de context en in een gesprek (hopelijk) af te leiden uit de gezichtsuitdrukking of lichaamstaal.

Van Dale somt een groot aantal mogelijkheden op. ‘O’ kan een uitroep zijn van verrukking, bewondering, verwondering, verbazing, vreugde, voldoening, smart, verdriet, pijn, angst, vrees, schrik, bezorgdheid, verontwaardiging, toorn, misnoegdheid, ontevredenheid, ongeduld, begeerte, wens, goedaardige scherts, lichte spot, speelse ondeugendheid, schertsende opgetogenheid, wezenlijke of schijnbare onverschilligheid. Het kan ook een uitroep zijn die nadruk geeft aan een opwekking, aanmaning, verzoek, verlangen, bewering of verzekering, of dienen ter versterking van andere uitroepen of als zodanig gebruikte uitdrukkingen, zoals ‘o jee’. Bovendien kan O meer nadruk bij het spreken te geven (‘vooral in het gebed en bij dichters gebruikelijk’). En een O met een H erachter is een tussenwerpsel waarmee spijt, droefheid, schrik of verbazing kan worden uitgedrukt.

Kortom, met het woord O kun je alle kanten op. En dat is ook zo in heel veel andere talen. Volgens het eenletterwoordenboek Achter de letter van Diederik van der Wal kan de O dan ook worden beschouwd als ‘een onwillekeurige en natuurlijke menselijke uiting’ en werd er ‘waarschijnlijk al O geroepen en gezucht door onze vroegste voorouders’.

Een kleine o is een ‘ootje’. Als je iemand in het ootje neemt, maak je ‘een kringetje om iemand heen om hem voor de gek te houden, maak je hem tot mikpunt van spotternij’ oftewel neem je diegene in de maling. Met ‘ootje’ wordt ook wel een oude vrouw of een grootmoeder aangeduid. Een bekend voorbeeld is ‘Ootje Nack’ uit de Schijfwereldboeken van Terry Pratchett. De uitdrukking ‘het ootje hebben’ is een eufemisme voor menstrueren. De variant met deze afkorting kende ik wel voluit, als ‘opoe op bezoek hebben’.

Sinds dit jaar heten de jaarlijkse Operadagen Rotterdam ‘O.’ Men bleek behoefte te hebben aan ‘een frisse look&feel’: ‘Een naam die past bij een festival dat samen met makers uit binnen- en buitenland in de frontlinie van de ontwikkeling van opera staat. Een naam waarbij de diversiteit van het festival meer kleur krijgt. Een naam die in zich de warme menselijke zangstem draagt. Een eigenzinnige, uitnodigende naam waar ons hele karakter in terug komt.’

Mijn reactie hierop? ‘O.’ Iedereen kan zelf invullen wat ik hiermee wil zeggen.