Voor de N geven Van Dale en Wikipedia een aantal voor de hand liggende betekenissen, zoals de hoofdletter N als landenaanduiding voor Noorwegen en (met een extra streepje) als de verzameling van natuurlijke getallen, en de kleine n als afkorting voor nano, dat een miljardste deel van iets aangeeft.

De betekenis ‘stikstof’, het element N met atoomnummer 7, een kleur-, smaak- en reukloos gas dat het hoofdbestanddeel (78%) is van de lucht in de dampkring, was laatst het antwoord op een vraag in de quiz 2 voor 12. De kandidaten gaven het juiste antwoord, ‘stikstof’ dus, dat ik ook al tegen het beeldscherm had geroepen. Zij twijfelden er echter aan: stikstof, dat was toch geen element? Hun twijfel verbaasde me eerst, maar na enig nadenken begreep ik wel waar die vandaan kwam. De kranten staan vol met artikelen over de ‘stikstofcrisis’, en dan gaat het niet over stikstof zelf, maar over allerlei stikstofverbindingen, zoals methaan en ammoniak in de uitwerpselen  van koeien en de uitstoot van fabrieken. Het RIVM geeft hierover een toegankelijke uitleg. Van Dale geeft als tweede betekenis inderdaad ‘stikstofhoudende kunstmest’, maar ook gewone mest zit er vol mee.

We kunnen niet zonder stikstof in de lucht, want dan ontbreekt de prikkel om adem te halen, heb ik ooit op school geleerd. Maar die stikstofverbindingen zijn heel schadelijk voor het milieu. Hoe stikstof aan zijn naam is gekomen en de letter N heeft gekregen (van nitrogenium) staat helder beschreven in een artikel in de etymologiebank.

Minder voor de hand liggende betekenissen van n is n als een code in uiteenlopende systemen. Zo is n in het EMS systeem van kleurcodering voor katten de aanduiding voor een zwarte vacht. Dat systeem gebruikt zelfs een heel alfabet!

Een nuttige en belangrijke code is N in de betekenis ‘neutraal’ of ‘nul’ bij elektrische bedrading. De betreffende draad is blauw gekleurd.

Onlangs waren N-wegen in het nieuws omdat daar trajectcontrole werd ingevoerd om te hard rijden tegen te gaan. Ik dacht dat de N daarin iets betekende als nationaal of Nederlands, maar het blijkt een afkorting te zijn voor ‘niet-autosnelwegen’, volgens een wikilemma met een lijst waarin ze allemaal, een kleine duizend stuks,  worden opgesomd.