Na een seizoen van Heel Holland bakt heb ik altijd zin om zelf aan de slag te gaan. Deze keer wierp ik me op de kwarktaart. Nu is kwark heel gezond, maar een hele taart voor mij alleen is wat overdreven. Gelukkig heb ik een leuk kleine springvormpje (12cm doorsnee) en kon ik dus een kwart nemen van de hoeveelheden uit recepten. Dat deed me wel denken aan een oude kwestie: het onderscheid tussen een ‘taartje’ en een ‘gebakje’.

De een zegt dit, de ander dat, en als je doorvraagt wordt de keuze soms ook wel beredeneerd. Een taartje is een kleine taart en een gebakje is een eenpersoonstaartje, bijvoorbeeld. De ene variant schijnt echter deftig te zijn en de andere volks. Daar kwam ik overigens pas op latere leeftijd achter, dat die verschillende woorden voor hetzelfde ding iets te maken hebben met je sociale achtergrond; ‘ijskast en ‘koelkast’ is een ander voorbeeld. Het probleem is dat ik voortdurend vergeet wat de deftige variant is.

Nu waren tijdens mijn middelbareschooltijd de andere kinderen in mijn (en volgens mij ook hun) ogen deftig en wij waren thuis ‘gewoon’. Dus in die tijd zou het belangrijk zijn geweest om de juiste woorden te gebruiken (en de juiste kleren te dragen et cetera). Maar toen wist ik nog niet van het bestaan van dergelijke ‘sociolecten’, een term die wordt gebruikt voor een taalvariant die typerend is voor een bepaalde sociale groepering. Zo heb je jeugdtaal en straattaal, maar dus ook ‘deftige’ taalvarianten tegenover ‘ordinaire’ of ‘burgerlijke’ varianten. Het verschil tussen ijs- en koelkast wordt door Beatrijs Ritsema met nog enkele voorbeelden op haar site over ‘moderne manieren’ helder uitgelegd.

Voor het onderscheid ‘taartje/gebakje ben ik naar de site van Onze Taal gegaan, waar er uitgebreid op wordt ingegaan, met een hele lijst andere voorbeelden waarvan ik me niet bewust was en nu weet ik helemaal niet meer wat ik gewoon was te zeggen en wat ik eigenlijk zou moeten zeggen.

Gelukkig ben ik er inmiddels niet meer zo gevoelig voor of ik conform de officiële etiquette praat en handel. En of het nu een deftig taartje of een burgerlijk gebakje is, het smaakt er niet minder lekker om.