In het boek dat ik momenteel aan het vertalen ben gebruikt de auteur regelmatig ‘weven’ als metafoor voor de structuur van de hersencellen met hun uitlopers. Vandaar dat ik allerlei weeftermen heb opgezocht. Er opende zich weer een heel universum aan nieuwe termen. Een daarvan was ‘keper’, een woord dat ik kende van de uitdrukking ‘op de keper beschouwd’, maar waarvan ik eigenlijk niet precies wist wat het betekende.

Het eerste wat me opviel in de woordenboekdefinitie is dat keper oorspronkelijk iets met dakpannen te maken heeft (‘rib van een kapgestel; synoniem: dakspar’).

De tweede betekenis van keper heeft betrekking op een motief in de heraldiek (‘stuk bestaande uit twee van de zijden van het schild uitgaande, schuin naar voren gerichte balken of stroken die zich een eindje onder de bovenrand in een punt verenigen; synoniem: chevron’), een omgekeerde V zeg maar. Wikipedia noemt maar liefst meer dan dertig kepervormen (afgebroken, gebogen, golvend, verhoogd, versmald, versplinterd….).

Keper als weefterm komt pas op de vierde plaats, na ‘hijsblok van twee schuin tegen elkaar staande masten’, waarin die omgekeerde V weer te herkennen is. Die volgorde komt ook terug in de woordenboeken van de etymologiebank. Keper komt ook daar na de daksparren en de omgekeerde V in de heraldiek: ‘In het Nederlands ontstond de toegespitste betekenis “dwarsstreep in een weefsel”, algemener “bepaald patroon in een weefsel”. Zo’n streep of patroon ontstond door bij het weven de inslagdraad over of onder meer dan één kettingdraad te laten gaan, en de plaats daarvan bij elke inslag te laten verspringen.’

Een duidelijk uitleg van verschillende keperbindingen staat op deze site, met een heleboel patronen en voorbeelden. Ik moest af en toe wel sterk denken aan een van de ‘vakken’ op de kleuterschool, namelijk het vlechten van matjes met stroken papier. en zowaar, ik vond er een paar terug (uit 1959)!

En de uitdrukking ‘iets op de keper beschouwen’? Dat is ‘iets van nabij, nauwkeurig onderzoeken’. Op historiek.net staat een korte uitleg over herkomst en betekenis van ‘op de keper beschouwd’. Het was niet zo verrassend dat deze uitdrukking uit het weven blijkt te komen.