In deze coronatijd kunnen we als koor niet bij elkaar komen om voor een groot werk te repeteren. We behelpen ons nu met zoom-sessies en het deels thuis instuderen van stukken voor een ‘liedboek’. Een van de stukken waarmee we nu aan de slag zijn gegaan is de Pavane van Gabriël Fauré.

De pavane is een langzame, statige hofdans in een even maatsoort. Deze dans is in het begin van de zestiende eeuw ontstaan in Italië en was tijdens de renaissance in zwang aan bijvoorbeeld het Spaanse hof en het hof van Elisabeth I van Engeland. Vaak werd een officieel bal ermee geopend en het trage tempo gaf iedereen de kans om goede sier te maken met hun mooie, kostbare en modieuze kledij. Als dans raakte de pavane halverwege de zeventiende eeuw in onbruik, maar de muzikale vorm hield langer stand.

Het woord pavane hebben we overgenomen uit het Frans en de verklaring dat het woord is afgeleid van danza padovana, ‘uit Padua afkomstige dans’, verwijst naar de Italiaanse herkomst. Zelf heb ik een zwak voor de alternatieve verklaring dat het is afgeleid van het Spaanse pavón of Italiaanse pavone, dat pauw of ijdeltuit betekent. Volgens een beschrijving op internet is het namelijk: ‘een langzame dansvorm, overgenomen van de Spanjaarden, waarin de dansers tegenover elkaar een soort wiel of staart vormen, zoals die van een pauw, vandaar de naam,’ en: ‘Heren die achteruit liepen leidden hun dame bij de hand en gingen na wat buigingen en danspassen terug naar hun plaats. Vervolgens kwam een enkele heer naar voren en  begroette en se pavanant (paraderend als een pauw) de dame tegenover hem.’^* Helaas zag ik in filmpjes op internet niets terug van dergelijk pauw-gedrag.

De Pavane van Fauré die wij instuderen is van later tijd: 1887. Oorspronkelijk schreef Fauré een instrumentale versie, maar al snel maakte hij ook een koorversie, met een tekst van Robert de Montesquiou, een Franse dandy. In diens tekst klinkt de herkomst van de pavane als hofdans door, want tijdens  het dansen becommentariëren de dames en heren elkaar in terzijdes die het tijdloze spel van aantrekken en afstoten weerspiegelen, afgewisseld met praktische opmerkingen als ‘je gaat te snel’ of ‘blijf in de maat’. Dat aantrekken en afstoten zit ook in de dans zelf, met zijn stappen voor- en achteruit.

Op YouTube zijn allerlei pavanes te vinden, zoals een uitvoering van ‘onze’ Fauré-pavane door het Nederlands Kamerkoor, maar bijvoorbeeld ook een gedanste renaissanceversie op muziek van John Dowland, waar de statige pavane wordt gevolgd door een ‘hupsere’ springdans, de gaillarde.

* Bron: Engelstalige Wikipedia