Naar aanleiding van de reactie van Ineke op mijn stukje over R kom ik terug op een betekenis van K die ik nog niet kende. Mijn eerste blogstukje over K ging over de K van ‘kijken’ en dateert van juni 2018. Toen beperkte ik me voor de alfabetstukjes nog niet tot de letter als woord, want dan zou de k of K van kilo, kalium en Kelvin wel zijn langsgekomen, en misschien ook K als eufemisme van kanker.

Tijdens de corona-crisis werd naast het reproductiegetal R, het gemiddelde aantal mensen dat besmet is met het virus, ook het ‘dispersiegetal’ k buiten vakkringen bekend, zij het in mindere mate. Dit is wat ik er tot nu toe van begrijp. De k van een ziekte laat zien hoe de aantallen besmettingen rond de R verspreid zijn. Het maakt voor het gemiddelde niet uit of geïnfecteerde mensen hooguit een of twee anderen besmetten (een hoge k) of dat de meeste mensen niemand besmetten en een paar personen een heleboel anderen (een lage k). Die laatsten worden superverspreiders genoemd. Zoals De Correspondent uitlegt in een artikel over het k-getal en ‘superspreading’: ‘Als Bill Gates in een bus stapt, wordt iedere passagier gemiddeld miljonair. Als je wilt begrijpen hoe het met het vermogen van de mensen in de bus staat, heb je aan dat gemiddelde dus vrij weinig.’

De bekendste superverspreider uit de geschiedenis is Mary Mallon (1869 – 1938), oftewel ‘Typhoid Mary’, een Ierse immigrante in de Verenigde Staten. Zij had buiktyfus zonder symptomen en besmette zo’n vijftig mensen waarvan er drie stierven. Zij ontkende dat ze iets met die besmettingen te maken had en weigerde te stoppen met haar werk als kokkin. Uiteindelijk werd ze gearresteerd en opgesloten.

Toen ik met dit stukje bezig was stond in de NRC een artikel over ‘supershedders’, zoals ze daar heten, maar daarin werd k niet genoemd. Overigens gaf de zoekmachine Ecosia 5890 treffers voor ‘supershedder’, 2.510.000 voor ‘superspreader’ en 69.400 voor ‘superverspreider’. Meer uitleg over het k-getal en het verschijnsel superverspreiding staat bijvoorbeeld op de site van eos-wetenschap of op de Belgische nieuwssites vrtnws of hln.

Corona heeft kennelijk een lage k (0,1). Sommige coronamaatregelen zijn vooral gericht op het voorkomen van besmettingen bij ‘superspreading events’, situaties die tot een grote uitbraak kunnen leiden als er zo’n superverspreider aanwezig is. Vandaar maatregelen zoals het spelen van sportwedstrijden zonder publiek en het verbieden van festivals.