In een artikel in De Groene^* viel me onlangs de zinsnede ‘exotische kledij ingeruild voor het meest aftandse communistenplunje dat de mensheid heeft gezien’ op. Hieraan bleef ik haken vanwege ‘het’, want volgens mij moest het ‘de’ plunje zijn. Meteen daarna vond ik ‘plunje’ ineens een raar woord, zoals dat wel vaker gaat wanneer je er wat langer naar kijkt.

In Van Dale staat inderdaad ‘de plunje’ en volgens een site waarin je het woordgeslacht kunt opzoeken is plunje ‘vrouwelijk (mannelijk)’, dus ‘de’.

Het woord ken ik voornamelijk in de samenstelling ‘plunjezak’, een zak waarin zeelieden en militairen hun kleren opbergen. Het beeld dat ik erbij had was echter dat van een knapzak, waarmee zwervers de wijde wereld intrekken.

Een plunjezak heeft meer weg van een bovenmaatse ouderwetse badtas of een gewone sporttas en kan soms als rugzak worden gedragen. De etymologiebank zegt over de herkomst van plunje: ‘door assimilatie via *plunnje ontstaan uit ouder *plundje, verkleinwoord van mnl. *plund(e) ‘klein huisraad, kleren’, en over plunden: ‘plunnen, plunder [vodden, rommel, have en goed] {plunder 1382} het grondwoord van plunderen en plunje, herkomst onbekend’.

Een ander woord waaraan ik meteen moest denken, was ‘plundra’, de uitverkoop bij Ikea.  Dat klopt immers prima met ‘klein huisraad, vodden, rommel, have en goed’. Alleen de kleren passen hier niet zo bij, terwijl dat toch de eerste betekenis van plunje is.

Dat ik niet de enige ben bij wie plunje het beeld opriep van een knapzak kwam zag ik toen ik het liedje ‘Pak al je zorgen in een plunjezak’ opzocht, de Nederlandse versie van ‘Pick up your troubles in your old kit-bag and smile’. Kit-bag blijkt beide te kunnen betekenen, maar om te zingen past ‘plunje’ beter dan ‘knap’. Een knapzak levert echter wel een mooier beeld op.

* De Groene, 9 juli 2020, ‘Koning voor vijf dagen’, Job Lisman en Pieter van Os, pp. 126-129.