In een artikel¹ in de wetenschapsbijlage van de NRC kwam ik een mij onbekend geologisch verschijnsel tegen: de pingo. In het artikel stond geen afbeelding van dit fenomeen, dus zocht ik uit nieuwsgierigheid naar een plaatje ervan, ook omdat ik wel eens wat anders wilde zien dan coronaballen en Ikea-handleidingen.

Het woord ‘pingo’ blijkt afkomstig uit het Inuktitut, de Inuit-taal, en betekent ‘kleine heuvel’. Wikipedia definieert een pingo als ‘een bolvormige heuvel die ontstaat in een gebied met permafrost waar door het uitzetten van bevroren / bevriezend grondwater (hydrostatische druk) een laag bevroren grond wordt opgetild’. Van Dale noemt het een ‘exploderende ijsvulkaan in permafrostgebied’. Ze komen tegenwoordig nog voor in de buurt van de poolcirkel, zoals het noorden van Canada en Alaska.
Pingo’s bij Tuktoyaktuk in de Northwest Territories in Canada

Toen het na de ijstijd warmer werd ontstonden er pingoruïnes, cirkelvormige meren of kraters, die in de loop van duizenden jaren langzaam opgevuld raakten met veen. Dergelijke pingoruïnes komen nog steeds voor op verschillende plaatsen in Nederland. Er is een uitgebreide website met verhalen over pingoruïnes in Drenthe en met een duidelijke uitleg over het ontstaan ervan.
Mekelermeer – Drenthe

Aanvankelijk koppelde ik het woord pingo aan een klei-animatieserie voor kinderen van Zappelin/VPRO, maar die blijkt Pingu te heten. Pingu is een jonge pinguïn die met zijn familie op Antarctica woont en hij heeft niets te maken met pingo’s, maar bij het zoeken naar plaatjes kwam ik hem wel voortdurend tegen.

Extra: ter wille van de actualiteit is hier als aanvulling op mijn eerdere stukje over do-re-mi een link naar een coronaversie van dit bekende lied (Engels).

1. ‘Het ijzingwekkende lot van permafrost’. Gemma Venhuizen, NRC 4/5 april 2020 W7.