Een van de symbolen uit de cursus Symboliek in de kunst die ik herkende was de muts die een vrijheidssymbool is uit de Franse revolutie. Het is de muts van Marianne, die zelf weer het symbool is voor de triomf van de republiek en de rede, zoals ze bijvoorbeeld staat afgebeeld op het schilderij La liberté guidant le peuple (‘De vrijheid leidt het volk’) uit 1830 van Eugène Delacroix. Op de cursus hoorde ik dat die muts ‘Frygische muts’ heette, zonder nadere toelichting.

Op Wikipedia vond ik meer informatie over de naam en herkomst van dit ‘zachte, kegelvormige hoofddeksel waarvan de top naar voren wijst en weer wat naar beneden valt’.

Frygië was in de klassieke oudheid een koninkrijk in Klein-Azië, met als beroemdste vorst koning Midas. Volgens de mythe was hij de eerste die zo’n Frygische muts droeg. Daarmee wilde hij de ezelsoren verbergen die de god Apollo hem voor straf had gegeven omdat hij bij een muziekwedstrijd het fluitspel van de herdersgod Pan mooier had gevonden dan de muziek die Apollo op zijn lier speelde. Deze koning Midas is een tot de verbeelding sprekend personage dat ook in andere verhalen voorkomt.

[Het oordeel van Midas, c.1640 door Jan van den Hoecke]

De Frygische muts wordt als symbool van de vrijheid beschouwd omdat hij in het Romeinse Rijk door vrijgelaten slaven en hun nakomelingen werd gedragen. Dat het een vrijheidssymbool is wist ik omdat ernaar wordt verwezen in het Mariannelied, dat ik in mijn feministische tijd nog wel eens heb gezongen.

…
‘k Ben Marianne proletaren.
Mijn naam is overal bekend
Draag op mijn losgebonden haren
De rode muts der vrijheidsbend’.
…

Onder meer hier staat de volledige tekst van het Mariannelied. Voor de liefhebber is hier ook een link naar een geweldige camp uitvoering door enkele enthousiaste dames. Weliswaar hebben zij een soort rode strik op hun hoofd en geen Frygische muts, maar met deze versie kun je heerlijk meezingen.
Tegenwoordig is de muts bij de meeste mensen vooral bekend als hoofddeksel van de smurfen. Een link naar het smurfenlied gaat me echter te ver.