Deze keer verraste Van Dale me met een woord dat ik niet kende maar blijkens de definitie toch eigenlijk wel had moeten kennen. In de oertijd van de computer werd immers heel vaak met magneetbanden gewerkt, en ook nu worden ze nog wel voor gegevensopslag gebruikt. Maar al die tijd ben ik de benaming ‘voortyper’ daarvoor nooit tegengekomen.

Sterker nog: ook Google leverde nul treffers op, voor voortyper en voor magneetbandschrijver. Het woord magneetband zelf was wel bekend en via Wiktionary kwam ik terecht bij het Woordenboek der Nederlandse taal, waarin magneetband opgenomen is als ‘aanvulling bij magneet’, met magneetbandschrijver als afgeleid begrip.

De plaatjes van magneetbanden riepen meteen een golfje nostalgie op. Ik herinnerde me kreten als ‘ebbekedik’ (ebcdic: een code om letters en leestekens op te slaan, ontwikkeld in 1963-1964. Die code wordt al jaren als verouderd beschouwd.) Die term kwam ik tegen op een heleboel automatiseringscursussen die ik toen volgde en waar ik van allerlei begrippen, technieken en apparaten de ins en outs leerde kennen. Daar hoorde ik onder meer hoe magneetbanden waren ingedeeld en hoe je ze moest benaderen. En dus ook hoe ze beschreven werden: met een lees-schrijfkop. Ook zoiets waaraan ik jaren niet meer heb gedacht. Zo heb ik toen heel veel jargon geleerd dat inmiddels diep weggezonken is en waar ik ook niets meer aan heb.

Onderweg kwam ik langs de website van het instituut voor de Nederlandse taal. Ook daar vond ik voortyper noch magneetbandschrijver, maar wel een luilekkerland aan interessante bronnen en woorden. Er zijn rubrieken als het neologisme van de week, momenteel ‘siëstabeweiding’ (‘koeien doen overdag een dutje dankzij siëstabeweiding’) en een neologismearchief voor oude neologismen, die ik voor het merendeel heb gemist, zoals AirDnD. Het woord ‘voortyper’ zou in dat archief niet misstaan, maar voor achterhaalde termen uit de begintijd van de computer is waarschijnlijk te weinig belangstelling. Bovendien zijn het er ongetwijfeld erg veel.