Bij de cursus over Filosofie en kunst in Verlichting en Romantiek heb ik ook mijn woordenschat weer kunnen uitbreiden, niet alleen met filosofische vaktermen, maar ook met termen uit de beeldende kunst. ‘Repoussoir’ was een van die woorden. Er werd geen nadere uitleg gegeven, maar gaandeweg werd wel duidelijk wat het betekende.

Ik moest toen meteen denken aan een tip die ik lang geleden heb gelezen in een boek over fotograferen voor beginners: zorg dat je op de voorgrond altijd een takje of zoiets zien, en bij voorkeur iets roods. Weer thuis heb ik het woord opgezocht. En wat ik vermoedde klopt inderdaad, in ieder geval in de eerste en tweede betekenis. Nummer drie valt er een beetje buiten.

Toen ik op zoek was naar een paar mooie voorbeelden vond ik een site met fotografietips die een aantal landschapsfoto’s zowel met als zonder voorgrond toont. Dan zie je meteen hoe het werkt.

Tijdens die zoektocht kwam ik nog veel meer interessante sites tegen, met allerlei tips die ik zelf ook eens wil uitproberen. Zo staat op de site van de Beeldacademie (‘Tools voor creativiteit’) vrij uitgebreid uitgelegd hoe je in schilderijen een suggestie van diepte, van ruimtelijkheid kunt krijgen, rijkelijk voorzien van voorbeelden. Voor ‘repoussoir’ geven ze daar de volgende definitie:

Een repoussoir is een sterk afgesneden vorm op de voorgrond waar je langs of onder door kijkt naar de achtergrond. Het effect is dat de achtergrond verder weg lijkt: repoussoir betekent letterlijk ‘wegdrukken’. Vaak contrasteert de donkere vorm met de lichte, verre achtergrond.

Als voorbeeld is daar onder meer de ‘Monte Sainte-Victoire met grote pijnappelboom’ van Paul Cezanne te zien.

In de lezing waarin ik het woord ‘repoussoir’ leerde kennen, kwam in verband met landschapschilderijen ook het woord ’plan’ langs, met het meervoud ‘plans’. Je hebt dan een voor-, midden- en achterplan. Ook die zijn bedoeld om  diepte te suggereren. Ik heb nu plannen om plans uit te proberen, met een leuk repoussoirtje op de voorgrond.