In een bespreking in de NRC van een boek over Ruth Bader Ginsburg, de Democratische opperrechter van het Amerikaanse Hooggerechtshof, las ik: “Pas met haar komst wordt ook een damestoilet geïnstalleerd bij de hoogste gerechtelijke instantie van het land.” Toen moest ik meteen terugdenken aan mijn ‘leertijd’ bij de Hoogovens.

Begin jaren zeventig zat ik een paar maanden in een ‘klasje’ om COBOL-programmeur te worden en we hadden les in een keet op het industrieterrein. In die keet was alleen een mannen-wc met pisbakken, dus als we moesten, moesten wij, vier programmeuses in spe, vijf minuten lopen naar het hoofdkantoor verderop.

Het ontbreken van een vrouwen-wc was in wezen een min of meer logisch gevolg van een toenmalig wettelijk onderscheid tussen mannen en vrouwen: vrouwen mochten in de industrie niet overwerken na acht uur ’s avonds, een beschermende maatregel uit veiligheidsoverwegingen (1) en konden dus ook geen ploegendiensten draaien. Door die regel kreeg ik na het afronden van het klasje geen interessant programmeerwerk te doen, want als een programma dat belangrijk was voor de bedrijfsvoering vastliep of anderszins in de fout ging, moest je meteen op komen draven bij het rekencentrum om de boel te herstellen. Het was nog in de mainframe-en-kaartenbakken-tijd, dus ver voordat je met een pc en internet op afstand kon werken. Ik werd daarom toegevoegd aan de groep die de archivering van gegevens verzorgde en de andere programmeuses kwamen bij de groep die voor personeelszaken werkte.

Omdat ik me daar stierlijk verveelde ben ik uiteindelijk naar Delft gegaan, waar de wiskundestudie een belangrijke informaticacomponent had. Jaren later hoorde ik dat de Hoogovens voor programmeuses en vrouwelijke kraandrijvers ontheffing van de overwerkregel hadden gekregen.

Nu vraag ik me toch af: hebben de werkketen op het terrein inmiddels ook dames-wc’s of zijn de wc’s met pisbakken inmiddels vervangen door genderneutrale wc’s?

(1) In een blog over werktijden staat over de Geschiedenis van de Arbeidstijdenwetgeving: ‘Vrouwen mochten tot 1989 in Nederland niet in de nacht werken. Dat was geregeld in de Arbeidswet 1919, c.q. het Arbeidsbesluit 1920 (7). Door de wijziging van de Arbeidswet 1919 (inwerkingtreding 11 april 1986), is het absolute verbod van nachtarbeid door vrouwen in de industrie opgeheven. Aanvankelijk was in de industrie nog een vergunning nodig omdat nog speciale bescherming van vrouwen nodig werd gevonden.’