De X is natuurlijk de Grote Onbekende, oftewel een ‘niet bij naam genoemde persoon’ zoals Van Dale zegt. Een tweede betekenis van de hoofdletter X blijkt een natuurkundige term: elektrische reactantie. Dat woord ben ik nog nooit in het wild tegengekomen, ook niet tijdens de natuurkundeles. In de wiskunde kom je daarentegen meer x’en tegen dan je lief is. Daar is het de ‘eerste onbekende grootheid’ (y is de tweede).

Wat Van Dale tot mijn verbazing niet vermeldt is dat de x ook een kusje aangeeft; vaak staan er een paar achter elkaar. Op mijn zoektocht naar toepasselijke plaatjes schotelde Google me een hele reeks links naar films met een X-classificatie voor: de code X betekent dat de betreffende film voor boven de achttien is qua seks, geweld en grof taalgebruik. Ik trof echter ook een artikel aan in de Belgische Metro over de oorsprong van X als universeel symbool voor een kus. De mooiste verklaring vond ik dat documenten die analfabeten met een X hadden ondertekend door hen met een kus op de X werden bezegeld. De gewoonte om mails en sms’jes met een of meer x’en te ondertekenen, blijkt overigens onderwerp van discussie, want het schijnt regelmatig tot misverstanden te leiden.

Het zoeken naar X bracht me ook op de site van Café X: een eet- en drinkgelegenheid op de campus van de TU-Delft. Dat café kende ik niet, maar zo te zien is het een gemoderniseerde, luxueuzere versie van de aloude mensa. Zoals op de hele universiteit gebruikt men Engels als voertaal, in zekere zin ook letterlijk als taal voor het voer: een broodje kroket heet een ‘bun croquette’ (en kost €2,25). Het komt wel vreemd over als je dan tussen al dat Engels ineens woorden als ‘bitterballen’ of ‘frikandel’ ziet staan. Ik heb het sterke vermoeden dat tijdens de lessen ook zo’n combinatie van de twee talen wordt gebruikt. Uit de slogans ‘X-plore yourself’ en ‘X-pand your playground’ blijkt dat men bovendien heeft ingespeeld op het modieuze verschijnsel om in reclame-uitingen ‘ex’ te vervangen door ‘X’.

Nog wat losse opmerkingen over X: de eerste betekenis bij de kleine x is ‘(in beursberichten) ex dividend’ en de grote X staat ook voor het Romeinse cijfer tien. ‘X-stralen’ is de verouderde Nederlandse term voor röntgenstraling en met X-benen staan je knieën naar binnen.