Toen mijn Van Dale opstartte met het woord ‘viezevazen’ dacht ik op het eerste gezicht dat dit een werkwoord was en kreeg ik associaties met neuspeuteren. Het blijkt echter een zelfstandig naamwoord in de meervoudsvorm; het enkelvoud is verouderd. Het meervoud ook volgens mij, want ik kwam het voornamelijk tegen in oude teksten.

Zo kwam ik al googelend op de website van ‘Het Papegaaienmuseum’ terecht. Een vleugel van dat museum is gewijd aan Ver-Vert, een Frans berijmd papegaaienavontuur van Jean Baptiste Louis Gresset (1709-1777). Daar staan verschillende vertalingen van dit gedicht, onder meer een moderne uit 2013, van Monique Bullinga, Jaap Engelsman, Martin Hulsenboom, Ed Schilders en Jos Swiers: De reizen van de papegaai van de Visitatie van Nevers. Heroï-komisch gedicht in vier zangen. Aan deze vertaling heb ik de citaten ontleend.

De papegaai Ver-Vert oftewel ‘Groentje’ groeit op in een nonnenklooster in Nevers (‘Ver-Vert genoot van werk en zorgen vrij/ Al flierefluitend van zijn lui bestaan’), hij spreekt vrome taal en kan prachtig zingen; de nonnen zijn dol op hem, maar moeten hem uitlenen aan het klooster in Nantes en daarvoor moet hij een bootreis op de Loire maken.  Aan boord wordt stevig gevloekt en gescholden, heel wat anders dan de taal die hij in bij de nonnetjes gewend was en hij past zich al snel aan (‘Bekwamer vloekte hij een weinig later/ Dan een duvel in gezegend water’). Als hij in Nantes aankomt schrikken de nonnetjes van zijn grove taal en onbehoorlijke gedrag:

Nog erger werd het toen hij, meer dan moe,

Hun loze praatjes beu, veren omhoog

Schuimbekkend van woede om dat gedoe

Als een matroos een scheldend betoog

Aan bootreisvloeken knetterend uitsprak.

Ze stoppen hem in een kooi en sturen hem terug. In Nevers moet hij boete doen, maar de nonnetjes daar verwennen hem zo met zoete lekkernijen dat hij eraan bezwijkt.

En ja, in Groentje, dat in 1843 de eerste Nederlandse vertaling was, door Prudens van Duyse, komt het woord ‘viezevazen’ voor, waar in de moderne vertaling ‘hun loze praatjes beu’ staat:

Link:

Website Papegaaienmuseum – bladzijde over Gresset / Ver-Vert