Ik heb met plezier naar Tokidoki gekeken, de serie over Japanse woorden van Paulien Cornelisse. Hierdoor besefte ik opeens dat ik zelf ook regelmatig een paar Japanse woorden gebruik. Het woord ‘sudoku’ lees ik bijvoorbeeld dagelijks in de krant. Deze puzzel was lang een van mijn favorieten, niet alleen om op te lossen, maar ook om op voort te borduren.

Volgens Wikipedia werd de sudoku in 1979 bedacht en is hij pas in 2005 in Nederland en België geïntroduceerd. Er staat ook: “Wiskundige kennis is niet vereist, aangezien de 9 symbolen hier geen betekenis hebben, behalve dat ze verschillend zijn; in plaats van cijfers had men ook andere symbolen kunnen gebruiken.” Dat deed ik dan ook al snel, door ze te verwerken als een soort painting by numbers, met voor elk cijfer een eigen kleur. Zo heb ik een stuk of tien schilderijtjes gemaakt. In het verenigingsblad van zangkoor Cantarella heb ik ooit een ‘muzieksudoku’ of ‘sidoku’ gezet. Hierin waren de cijfers vervangen door muzieksymbolen. Dit idee had ik uit een boekje over muzieksudoku’s gehaald, met een bijbehorende website sidokus.com waar je dergelijke sidoku’s online kunt oplossen. En voor een collega die met pensioen ging heb ik een sudoku-boekje met toepasselijke plaatjes gemaakt. De puzzels zelf maakte ik overigens niet: voor de schilderijen gebruikte ik de oplossingen, waar alle cijfers al ingevuld waren.

In een cijfermixpocket die ik cadeau kreeg voor mijn pensioen staan ook andere puzzels met Japans aandoende namen als hashi, hitori en sukrokuro. Deze hebben het nog niet tot het overzicht van Japanse leenwoorden gebracht dat ik op internet vond. Van die woorden is ‘origami’ er een die ik al heel lang ken. Ik heb diverse boeken met voorbeelden van mooie, ingewikkelde vouwsels, en plannen om die uit te proberen. Afgezien van het basiselement voor mijn papierreliëfs (wit en kleur) ben ik nog niet veel verder gekomen dan een bootje en een peper-en-zout-vaatje.

Voor wie de sudoku-puzzel niet kent: in een raster van negen bij negen zijn de vakjes gegroepeerd als negen blokken van drie bij drie vakjes. In de vakjes moeten de cijfers 1 tot en met 9 Ingevuld worden op zo’n manier dat in elke horizontale regel én in elke verticale kolom én in elk van de negen blokjes de cijfers 1 tot en met 9 één keer voorkomen. In een aantal vakjes zijn de cijfers al ingevuld. Behalve uit de krant of een puzzelboekje kun je sudoku’s ook online oplossen, zoals op de site van Denksport of Denkspelletjes.