In mijn vorige blogbericht schreef ik hoe Archibald op mijn pad kwam. Ik volstond toen met te zeggen: ‘Ik noemde hem Archibald’. Dat hij die naam kreeg was echter een vergissing.

De computermuis werd voor mij gepersonifieerd door het nieuwe witte muisjasje met een bril en zo’n muis was vast heel intelligent. Daarom wilde ik hem vernoemen naar de slimme muis uit een SF-verhaal dat ik jaren daarvoor gelezen had, Het genie in de muizenval, een verhaal dat toentertijd veel indruk op me had gemaakt. In die tijd, de jaren zeventig, verslond ik sciencefictionboekjes, vooral die met een filosofische of psychologische achtergrond.

Maar toen ik mijn muis Archibald noemde, had ik de naam uit dat boek niet paraat. Ik wist nog wel dat het met een A begon en dat er een g-klank in zat. Ook had ik naast de notie van superslim een vage associatie met deftige Engelse landadel. En zo ik wam ik uit op Archibald.

Toen ik het boek daarna weer opzocht, bleek de muis echter niet Archibald te heten, maar Algernon. Het ging om de Nederlandse vertaling door Mar de Klerk van Flowers for Algernon, de debuutroman van Daniel Keyes uit 1966, die in 1971 was verschenen in de reeks Born SF.

De gebonden versie heeft overigens een andere titel, IQ185. Het is een van de klassiekers uit de sciencefiction.

Het verhaal

De laboratoriummuis Algernon is na een experimentele operatie superslim geworden. Ook de hoofdpersoon van het verhaal, de zwakzinnige Charlie, ondergaat zo’n intelligentie-verhogende operatie. Algernon blijkt na verloop van tijd echter steeds minder slim te worden en uiteindelijk sterft hij. Charlie beseft dan wat zijn voorland is en vertrekt. In zijn afscheidsbrief vraagt hij om bloemen op het graf van Algernon te leggen.

Dit verhaal werd in 1983 onder de titel Bloemen voor Algernon als hoorspel uitgezonden in een monoloog door Gees Linnebank, in een bewerking door J. Liefrinck. Deze is nog te beluisteren via http://www.hoorspelweb.com, een ‘online museum dat probeert bij te dragen aan het behoud van de kunstvorm Hoorspel’.

Ethiek

Op zoek naar plaatjes van boekomslagen van het boek bleken er veel op Pinterest te vinden, waar iemand kennelijk een grote fan van het verhaal is. Daar vond ik ook het omslag van een artikel over de twijfelachtige wetenschappelijke ethiek in het verhaal: in hoeverre is Charley in staat tot ‘informed consent’, oftewel in hoeverre beseft hij waaraan hij begint. De ethiek rond het gebruik van laboratoriummuizen komt niet ter sprake.

Dat ik me in de naam vergist heb vind ik achteraf niet zo erg: ‘Archibald’ betekent ‘oprecht en dapper’ en dat is toch eigenlijk wel mooier dan ‘bebaard’, de betekenis van Algernon.