Ik ben geneigd allerlei bladmuziek te bewaren. Zo heb ik mappen vol kopieën van losse muziekstukken die ik ooit bij een scratch heb gezongen. In een andere bewaarmap zitten uitgeprinte muzieknotatiegrapjes en -raadsels, zoals de proportiecanon van Josquin Deprez die ik twee jaar geleden in een blogstukje heb beschreven. Een andere verrassende ‘partituur’ die ik me herinnerde was volledig uit rusten opgebouwd, maar toen ik die onlangs zocht kon ik hem nergens meer vinden. En ik wist de componist noch de titel, dus opzoeken was een probleem.

Maar nu zag ik hem onverwachts terug tijdens de zomermuziekweek aan de ISVW tijdens een lezing van Leo Samama, die een boeiend verhaal had over ‘stilte in de muziek’. Hij noemde als voorbeeld het beroemde 4’33” van John Cage, waarin de musicus vier minuten en drieëndertig seconden niets laat horen. Het publiek wordt zich daardoor  bewust van allerlei omgevingsgeluiden. Van dit stuk bestaan heel veel uitvoeringen, voor uiteenlopende instrumenten.

En een tweede voorbeeld was het muziekstuk dat ik nooit meer terug had kunnen vinden! Nu weet ik dus de naam van de componist en van het werk. Het werd geschreven in 1919, meer dan dertig jaar vóór het stuk van John Cage, door Erwin Schulhoff (1894-1942) en is het derde deel van diens Fünf Pittoresken Opus 31 voor piano solo. De titel, ‘In Futurum’, in de toekomst, geeft als het ware aan dat het nog moet klinken.

.

De partituur bevat behalve allerlei rusten voor beide handen aanwijzingen voor de wijze van spelen: ‘het hele lied met expressie en gevoel naar believen, voortdurend, tot aan het eind!’ De tempoaanduiding komt neer op ‘geen’ (’Zeitmass – zeitlos) en een GP ‘generale pauze’ noemt hij een ‘maarschalkpauze’. Om het karakter aan te geven gebruikte Schulhoff een soort oersmileys en de frasering markeert hij met vraagtekens en uitroeptekens.

.

Met deze partituur droeg hij bij aan het dadaïsme, een culturele beweging die na de Eerste Wereldoorlog de vaste normen van de burgerlijke kunst onderuit wilde halen. Op YouTube staat een uitvoering van dit stuk door Gerard Bouwhuis tijdens een concert van de Ebony Band op 25 april 2013 in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam.