In de NRC las ik een interview met oudemuziekkenner Jan Van den Bossche naar aanleiding van zijn lezing over de Cantigas de Santa Maria. Deze Cantigas zijn een verzameling van meer dan vierhonderd middeleeuwse liederen over Maria, die zijn geschreven aan het hof van koning Alfonso X van Castilië, ook wel bekend als Alfons de Wijze of El Sabio (1221-1284).

Ik herinnerde me toen dat ik ooit op een luisteravond iets over die Cantigas had gezegd en ik zocht de tekst van mijn verhaal op. De ‘luisteravonden’ waren dinsdagavonden tijdens de zomervakantie, wanneer er geen koorrepetities waren. Elke week wierp iemand zich op als gastvrouw / -heer, en verzorgde een programma waarin deze zijn of haar favoriete muziek liet horen.

In augustus 2013 had ik zo’n avond georganiseerd rond het thema Oude muziek en daarbij had ik inderdaad ook iets verteld over die middeleeuwse Cantigas. Ze fungeerden toen als een ‘bruggetje’ tussen de kerkelijke en de wereldlijke muziek uit de middeleeuwen, die respectievelijk vóór en na de pauze aan bod kwamen. Het was het laatste deel vóór de pauze, zodat we aansluitend een drankje en hapje konden nuttigen, wat ook een belangrijk onderdeel van deze avonden was.

De Cantigas de Santa Maria bezingen Maria als bemiddelaar tussen het goddelijke en het aardse. Ze vertellen hoe zij mensen heeft geholpen die haar hulp inriepen (de cantigas de mirage). Elk tiende lied is een lofzang op Maria, een cantiga de loor. Als voorbeeld liet ik die avond nummer 249 horen, waarin Maria een bouwvakker helpt die van een stelling valt: ‘Aquel que de volontade’. Op YouTube staat een uitvoering van Ensemble Unicorn.

Er kwamen veel mannen naar Castrogeriz om geld te verdienen aan de bouw van de kerk van Alamzán aan de rand van de stad. Eén van hen werkte echter louter om de genade en gunst te verdienen van de Maagd. Hij was een vaardige steenhouwer; hij maakte de stenen vierkant en legde ze in rijen. Op een dag toen hij hoog boven in het gebouw aan het werk was, gleed hij uit en viel. Tijdens zijn val riep hij de Maagd aan en vroeg om hem te helpen. Hoewel hij van heel hoog viel en met zijn hoofd op de stenen terecht kwam was hij ongedeerd. Hij sprong overeind, rende naar het altaar en bedankte de Maagd. Ook alle andere aanwezigen dankten de Maagd voor dit wonder.

Een voorbeeld van een lofzang is nummer 200: ‘Santa Maria loei’, hier op You Tube uitgevoerd door Joel Cohen en The Boston Camerata.