In mei heb ik meegedaan een serie schrijfopdrachten van Prompt! Deze serie had ‘casino’ als overkoepelend thema, en de opdrachten hadden enkele vaste randvoorwaarden en een zeker gokelement als uitgangspunt, bijvoorbeeld door met een dobbelsteen een locatie te bepalen. Dat leverde deze korte stukjes op, die ik voor het blog enigszins heb bewerkt.

***

Geluk bij een ongeluk

De opdracht ‘geluk bij een ongeluk’ liet me meteen denken aan het fenomeen serendipiteit. Iemand is op zoek naar iets, wat niet lukt, maar tijdens het zoeken ontdekt die persoon bij toeval iets anders, waar de wereld bij gebaat is. Het gebruikelijke voorbeeld hierbij is de ontdekking in 1928 van penicilline door Alexander Fleming, toen een van zijn voedingsbodems verontreinigd bleek met schimmels. Hij merkte op dat rondom die schimmels geen bacteriën groeiden, en dat gaf de aanzet tot de ontwikkeling van penicilline

Een ander veel genoemd voorbeeld is de antiaanbaklaag in koekenpannen bij het zoeken naar extreem hittebestendige materialen voor de ruimtevaart. De ontdekking van teflon leek aanvankelijk ook zo’n ongezochte, nuttige bijvangst, maar inmiddels is duidelijk dat het behalve een ‘gelukkig toeval’ toch ook een vorm van grote pech is, want daarmee komt er steeds meer PFAS in het milieu terecht.

***

Jong geleerd

De gokkers dragen kleurige regenjassen boven rubberlaarzen. De kinderen hengelen geconcentreerd naar eendjes met getallen. De kermis transformeerde het drassige weiland na de regen tot een groots speelparadijs voor jonge gokkers. Touwtje trekken, balletjes gooien naar gestapelde conservenblikjes, munten schuiven tot het gewenste schijfje valt. Drie kleine prijzen ruilen voor die verleidelijke pluchen dinosaurus. Steeds weer proberen. Bijna! Net niet! Nieuwe ronde, nieuwe kansen. Leerschool voor het grotemensencasino, waar je meer dan je zakgeld verliest.

***

Spanning en sensatie

Versuft keek Guillaume om zich heen. Hij zat op een stoel in de controlekamer, waar hij op een beeldscherm de situatie in de grote zaal van het casino kon zien. Hij zag dat de meeste mensen in de chaos een goed heenkomen hadden gezocht en inmiddels was de politie gearriveerd. Een half uur eerder was aan de roulettetafel een hoogoplopende ruzie uitgebroken. Een van de spelers had de croupier luidkeels van vals spel en manipulatie beticht. Hij begon te schreeuwen en was plotseling wild om zich heen aan het schieten. Waar hij dat pistool vandaan had was een raadsel, want iedereen die binnenkwam moest eerst door de veiligheidspoortjes. Die werkten kennelijk niet best. Guillaume was door een afgedwaalde kogel in zijn schouder geraakt en de medewerker die de wond provisorisch had verbonden had gezegd dat hij maar hier in deze kamer moest wachten op de ambulance.

Het was de laatste dag van een tegenvallende vakantie. Morgenmiddag zou hij alweer in het vliegtuig zitten, op weg naar huis, en hij had gehoopt met een bezoek aan het casino de teleurstelling en saaiheid van de afgelopen dagen te doorbreken. Het had aan een stuk door  geregend en het museum was wegens onderhoud  gesloten. Alle andere attracties bleken zich in een andere stad te bevinden en de bus naar het centrum ging maar een keer per uur. Als hij al ging. Er vielen vaak ritten uit, had hij gemerkt.

Een beetje wrang constateerde Guillaume dat hij tevreden kon zijn, want dit kon je inderdaad wel een sensationele afsluiting van zijn vakantie noemen. Hij had toch wel gehoopt op een ander resultaat van zijn poging van deze laatste avond een leuke herinnering aan zijn vakantie te maken. Een flink bedrag bovenop de honderd euro die hij als limiet voor zijn inzet had gehanteerd, bijvoorbeeld.

Onlangs las ik in de NRC dat een groep van tweeduizend artsen en deskundigen een brandbrief had geschreven met daarin ‘de oproep tot een smartphone- en socialemediaverbod voor kinderen’. Dergelijke brandbrieven komen wel vaker in het nieuws en zijn meestal gericht aan de regering of het parlement. Bij het woord ‘brandbrief’ moet ik meteen denken aan een verwante briefsoort, de bombrief.

Een bombrief is een envelop met een explosieve inhoud, die ontploft als je hem open maakt. Een gevolg daarvan kan natuurlijk ook zijn dat er brand uitbreekt. Tegenwoordig stuurt men, tot verdriet van PostNL, nauwelijks meer brieven. Dus ook over bombrieven hoor je niet veel meer, want kwaadwillenden hangen gewoon wat zwaar vuurwerk aan de voordeur.

Brandbrieven worden nog wel regelmatig verstuurd, maar waarschijnlijk vooral digitaal en in een figuurlijke betekenis: in de brief kaart men een urgent probleem aan en doet men een dringende oproep om daar snel iets aan te doen. Oorspronkelijk is het echter een dreigbrief ‘waarin men met brandstichting of moord dreigt, tenzij de bedreigde een zekere geldsom aan de afzender doet toekomen of voor hem op een aangegeven plaats doet neerleggen’ of ook wel een brief ‘waarin men dringend of dreigend maant om betaling van verschuldigde gelden, of nakoming van een belofte’.

In de etymologiebank is te lezen dat legeraanvoerders vroeger zulke brieven naar de bewoners van bezette landstreken stuurden om hen aan te manen schatting te betalen. De inwoners van een dorp of stad werd die schatting opgelegd met het dreigement dat anders hun huis zou worden geplunderd en in brand gestoken. In de achttiende eeuw veranderde de betekenis enigszins en werd de brandbrief een brief waarin iemand zijn nood klaagt en op het zenden van geld aandringt. In de brief met de oproep tot een socialemediaverbod, gericht aan de regering gaat het niet zozeer om geld, maar om een beleidsmaatregel.

Op historiek.net vond ik een artikel over brandschatten met een link naar een achttiende-eeuwse brandbrief uit Zeeland: “Anders sullen wij uw huijs in brand steken.”