In de wetenschapsbijlage van de NRC van 8 februari kwam ik het mij onbekende woord ‘murene’ tegen. Het stond in een artikel^* over de hadesslangmurene, die onlangs bij toeval werd ontdekt en wat geen slang is maar een vis. Deze nieuwe murenesoort is een modderkruiper en werd vernoemd naar Hades, de Griekse god van de onderwereld. Van Dale geeft ‘moeraal’ als betekenis van murene.

In Wikipedia staat een uitgebreide beschrijving van murenen. Deze familie straalvinnige vissen uit de orde van palingachtigen telt meer dan tweehonderd soorten, verdeeld over vijftien geslachten. Sommige soorten kunnen wel twee meter lang worden en als ik op het verhaal in Wikipedia af kan gaan zijn het best enge beesten: ‘Zij hebben brede kaken en een vooruitstekende snuit. Zij bezitten grote scherpe tanden waarmee zij hun prooi in stukken scheuren alvorens deze te verorberen. Achter in hun keel hebben zij nog een stel faryngale kaken die naar voren komen om de prooi te verorberen.’ Dat zijn geen echte kaken, maar aangepaste kieuwbogen waarmee ze hun prooi in bedwang houden.

Murenen zijn inderdaad soms gevaarlijk voor mensen, met name voor duikers, die ze soms ernstig verwonden. Die reputatie van agressieve roofvis is niet terecht, want de meeste aanvallen zijn al dan niet doelbewust uitgelokt doordat mensen bijvoorbeeld hun hand in de schuilplaats steken. En sommigen voeren de murenen met de hand dode vis, als toeristische attractie. Deze vissen kunnen echter erg slecht zien en vertrouwen op hun reuk, waardoor ze slecht onderscheid kunnen maken tussen de vis en nog naar vis ruikende vingers. En als je ze eet krijg je van sommige soorten voedselvergiftiging.

De hadesslangmurene staat (nog) niet in de lijst met murenensoorten in Wikipedia. Wel zijn er op internet verschillende (Engelstalige) artikelen te vinden die ingaan op de toevallige ontdekking ervan, bijvoorbeeld op EarthSky.org en SciTechDaily. Op de plaatjes ziet hij er betrekkelijk ongevaarlijk uit, maar ook niet erg appetijtelijk.

* Lichtmijder, Sander Voormolen, NRC 8 februari 2025, W16