Eind juli ga ik een zomercursus volgen bij de ISVW in Leusden. Deze keer is er geen muziekcursus en wijk ik uit naar de literatuur. Ik heb me namelijk ingeschreven voor het programma ‘Odysseus’ onvoltooide reis’. Odysseus is de Griekse held die in de Trojaanse oorlog de truc met het houten paard verzon, waardoor de Grieken de stad konden innemen. In de Odyssee vertelt Homerus over de wederwaardigheden van Odysseus tijdens zijn reis naar huis, die tien jaar heeft geduurd. In de literatuurgeschiedenis heeft die reis uiteenlopende auteurs geïnspireerd.  Inmiddels is een odyssee een synoniem geworden voor ‘een langdurige en moeitevolle tocht’.

De docent van deze cursus, Jabik Veenbaas, heeft een boek geschreven over deze culturele ontwikkeling^*), en in de literatuurlijst daarvan staat onder meer een biografie van de Ilias en Odyssee van Homerus, geschreven door Alberto Manguel,^**) een boek dat ik in 2008, meer dan vijftien jaar geleden dus, heb vertaald. Als voorbereiding op de cursus leek het me een goed idee om dit te herlezen.

Gewoonlijk lees ik een vertaling naderhand nooit opnieuw. Als je een paar maanden intensief met een boek bezig bent geweest heb je er wel even genoeg van. Bovendien heb ik gemerkt dat zodra je het boek, vers van de pers, openslaat, je meteen een fout ontdekt.

Van dit boek van Manguel wist ik na al die tijd niet veel meer. Hier en daar dook een vage herinnering op aan fragmenten over de verschillende verwerkingen in de literatuur. Het was een leuke klus geweest om bij citaten van auteurs als Vergilius, Dante en Joyce de ‘officiële’ vertaling op te zoeken (en dan nog even door te lezen).

In eerste instantie was ik vooral verbaasd dat ik zo weinig herkende. Had ik die niet echt simpele tekst vertaald? Ik struikelde zelfs over een woord dat ik helemaal niet (her)kende en waarvan ik eerst vreesde dat het een stomme fout was. Op bladzijde 124 staat over Alexander Pope (1688-1744), dat hij de zoon was van een ‘rooms-katholieke manufacturier’. Hoe kon dat woord onopgemerkt door allerlei correctierondes zijn geglipt? In de oorspronkelijke tekst staat draper, wat volgens het woordenboek inderdaad een ‘manufacturier’ is: iemand met een winkel in manufacturen. Dat was toch even een opluchting.

De cursus lijkt me een uitgelezen gelegenheid om mijn geheugen verder op te frissen en het is een prikkel om ook al die andere klassiekers weer eens van de plank te halen. Ik heb er zin in en kom er na afloop in mijn blog vast op terug!

* Jabik Veenbaas. Odysseus onvoltooide reis. De ontwikkeling van een mythische held in de westerse literatuur. Nieuw Amsterdam, 2021.

** Alberto Manguel. De Ilias en de Odyssee van Homerus. Vertaald door Patty Adelaar. Mets & Schilt, Amsterdam, 2008.