Door de excessieve regenval en overstromingen van de afgelopen tijd duiken er termen die ik ooit op de lagere school heb geleerd, maar naderhand nooit meer heb gebruikt. Aardrijkskunde hield toen meer in dan het opdreunen van namen bij aangewezen plaatsen op de blinde kaart. We leerden bijvoorbeeld ook van alles over uiterwaarden, polders en dijken.

Vooral uiterwaarden staan momenteel in het centrum van de belangstelling, nu rivieren regelmatig buiten hun oevers treden en er toch wat gebouwen op blijken te staan. Onlangs kwam ik ook de term  ‘kwelders’ weer tegen, die zo’n zestig jaar had liggen sluimeren in mijn onderbewuste, of waar zoiets bewaard blijft. Het woord herkende ik, maar ik moest opzoeken wat kwelders precies zijn en wat het verschil is met uiterwaarden.

Het verschil is vrij helder: kwelders zijn buitendijks gelegen land op grens van land en zee, en uiterwaarden vind je bij rivieren. Waard is een oude naam voor een vlak landschap in een rivierengebied. Waarden worden geheel of gedeeltelijk door rivieren omgeven en door rivierdijken tegen het water beschermd, maar dat geldt niet voor de uiterwaarden; die liggen buitendijks aan de rivier.

Ook kwelders liggen buitendijks, maar dan op de grens van land en zee. Het zijn begroeide zoute of brakke gebieden die bij laagwater droog liggen en bij hoogwater kunnen overstromen. 

Tijdens het zoeken stuitte ik op de prachtige site ‘Geologie van Nederland’, met uitgebreide informatie over allerlei landschapsvormen en hoe die zijn ontstaan.

Over uiterwaarden: ‘Uiterwaarden horen bij het rivierenlandschap. Het zijn de stukken grond tussen het zomerbed van een rivier en de hoge winterdijk. Bij hoogwater mogen ze onderstromen. Op deze manier wordt voorkomen dat de mensen die achter de dijken wonen natte voeten krijgen.’

Over kwelders: ‘Een kwelder is een grote vlakte begroeid is met zoutminnende planten zoals lamsoor, zeekraal en kweldergras. De kwelders worden doorsneden door kronkelende geulen, de kreken. Bij hoogwater en bij storm kunnen kwelders grotendeels onderwater staan. Op dat moment zien kwelders er uit alsof ze onderdeel zijn geworden van de zee.’

Een bekende kwelder is De Slufter op Texel, waar ik vroeger op een schoolreis wel eens heb gelopen. Ik herinner me dat de blubber daar door mijn tenen omhoog kwam. Een andere bekende kwelder is het Verdronken land van Saeftinghe in Zeeland, maar daar ben ik bij mijn weten nooit geweest.