Na het lezen van De Graal van Chretien de Troyes (zie het blogstukje van 26 mei 2023) ben ik ook andere boeken over koning Arthur en zijn ridders gaan lezen, zoals Parzival van Wolfram von Eschenbach uit het begin van de dertiende eeuw en Arthur – De koning van eens en ooit, in de nieuwe vertaling door Jolande van der Klis van Arthur – The Once and Future King van T.H. White uit 1958. Een van de leuke kanten van dergelijke boeken is dat je met een compleet nieuw vocabulaire in aanraking komt, bijvoorbeeld de namen van onderdelen van een harnas en verschillende handelingen tijdens een lansgevecht of steekspel.

Een bekend woord dat hier in een andere context opdook was ’loer’ als term voor een lokvogel bij de valkenjacht. Toen ik naderhand in de krant iets las over een risico dat ‘op de loer lag’, leek het me goed om er eens wat dieper in te duiken, want bij op de loer liggen heb ik het beeld van iemand die verscholen in een hinderlaag ligt te wachten, en het verband met een lokvogel ontging me.

Loer blijkt inderdaad twee verschillende betekenissen te hebben. Op de loer liggen is afgeleid van het werkwoord loeren: scherp uitkijken om iets of iemand te betrappen of te vangen. Een loer draaien, oftewel iemand een poets bakken, bedotten, komt van de tweede betekenis: kunstprooi, met leer beklede houten vogel, gevleugelde klos, voorzien van een stuk vlees (om vogels na een mislukte vlucht terug te lokken). Deze loer is een nevenvorm van luur of luier. De uitdrukking iemand in de luren leggen heeft min of meer dezelfde betekenis. Behalve voor de kunstprooi wordt loer ook wel algemener gebruikt voor lor of vod.

Het loer draaien is een belangrijk middel bij de opleiding van valken. Hoe dat in zijn werk gaat is te lezen in een uitgebreid artikel over het africhten van valken op de site geschiedenis.nl. Een kortere samenvatting van het gebruik van de loer staat onder meer in een artikel op Historiek.net en in een artikel in de schatkamer van Onze Taal. Daar komt ook ter sprake dat er verschillende meningen zijn over de herkomst van het woord, wat ook duidelijk wordt in de Etymologiebank.

Zo steek je uit ridderromans naast wetenswaardigheden over het steekspel soms ook nog wat op over andere onderwerpen.