Onlangs kwam ik in het bezit van een fraaie reproductie van een tekening van Niels Janssen, ‘Psychogram 111120’, die nauwelijks van het echte werk is te onderscheiden. Het is een zogeheten ‘giclée-print’. Die printtechniek kende ik niet, dus heb ik hierover wat informatie opgezocht.

Het woord ‘giclee’ staat (zonder accent) ‘gewoon’ in Van Dale, waar wordt gezegd dat het is afgeleid van het Franse giclée, dat guts of plens betekent. Het wordt omschreven als ‘digitale grafische techniek waarmee afdrukken van hoge kwaliteit worden verkregen, vooral toegepast bij het reproduceren van kunstwerken’. Een prent die het resultaat is van deze techniek heeft dezelfde naam en is dus een ‘giclee’.

De etymologiebank kent het woord niet, maar Wikipedia wel. Die geeft een iets andere herkomst aan en zegt dat de term giclee (spreek uit ‘zjie-klee’) is ‘afgeleid van het Franse werkwoord gicler, dat stralen of vernevelen betekent’. Als voorwaarden voor een goed resultaat worden genoemd: hoogwaardig papier en een goede kwaliteit inkt, maar daarnaast ook een speciale printkoptechnologie. Daarmee is de verneveling mogelijk en kan de hoeveelheid inkt van de verschillende kleuren heel nauwkeurig worden gedoseerd.

Die techniek is gebaseerd op het piëzo-elektrisch effect. Dat effect houdt in dat in bepaalde materialen door druk elektrische spanning wordt opgewekt, en het heeft allerlei toepassingen. Zo worden er onder meer vonken mee opgewekt in gasaanstekers en wordt het gebruikt in allerlei geluidsapparatuur en vernevelingsapparaten. En dus ook in inkjetprinters met piëzo-elektrische printkoppen om de verschillende kleuren inkt heel precies op papier te krijgen. De naam ‘giclee’ voor deze techniek werd in 1991 bedacht door de kunstenaar Jack Duganne (1942-2020). Als synoniem wordt ook wel piëzografie gebruikt.

Op die manier kun je met de juiste pigmenten een kleurechte print krijgen die wel honderd jaar mee gaat! Ik zal dus nog lang kunnen genieten van mijn psychogram.

[Bronnen: de artikelen ‘Wat is een giclée’ en ‘Wat bepaalt de kwaliteit van een giclée print?’ op de site canvas-fotokunst en een uitgebreid artikel op stips.nl.]